Wstępna kategoryzacja polskich obszarów chronionych wg Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody (IUCN)

Celem zadania jest opracowanie metody i wstępne przeprowadzenie wstępnej kategoryzacji wybranych form ochrony przyrody w Polsce zgodnie z kategoriami obszarów chronionych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody (International Union for Conservation of Nature, zwanej dalej IUCN).

• Zadanie jest wykonywane na zlecenie Ministerstwa Klimatu i Środowiska. Kategorie zarządzania obszarami chronionymi IUCN są globalnymi ramami, uznanymi przez Konwencję o różnorodności biologicznej, do kategoryzowania różnych typów zarządzania obszarami chronionymi i stanowią globalny standard planowania, ustanawiania i zarządzania obszarami chronionymi. „Program działania opracowany w ramach Konwencji o różnorodności biologicznej”, zaleca Państwom – Stronom Konwencji wdrażanie systemu kategoryzacji zarządzania obszarami chronionymi. Kategoryzacja obszarów chronionych w Polsce będzie nie tylko wypełnieniem tego zalecenia, będzie także kluczowym elementem w planowaniu ochrony przyrody i raportowaniu postępów w ochronie różnorodności biologicznej na forum Konwencji.
• System kategoryzacji obszarów chronionych IUCN został opracowany w celu stworzenia wspólnego rozumienia obszarów chronionych, zarówno w obrębie krajów, jak i między nimi, co pozwoliłoby na zestandaryzowanie języka, za pomocą którego planiści, badacze, politycy i grupy obywateli we wszystkich krajach będą mogli wymieniać informacje i poglądy (IUCN 1994) i usprawniło ochronę przyrody na świecie.

Projekt obejmuje opracowanie szczegółowej metody kategoryzacji. Jest ona opracowywana na wytycznych “Guidelines for Applying Protected Area Management Categories” (IUCN 2008, zwane dalej Wytycznymi IUCN), dobrymi praktykami publikowanymi przez IUCN, dotychczasowymi doświadczeniami krajowymi w kategoryzowaniu parków narodowych. Metoda odnosi się do relacji pomiędzy polskim systemem ochrony przyrody a kategoriami IUCN. Zgodnie z Wytycznymi po zidentyfikowaniu obszaru jako obszaru chronionego określana jest kategoria, która najlepiej odpowiada ogólnym celom zarządzania obszarem chronionym. Ponieważ system kategorii IUCN odzwierciedla cele zarządzania, kategoria w wielu przypadkach jest oczywista. Niemniej, z uwagi na fakt, że na obszarze chronionym może być realizowanych wiele celów lub cele te ewoluują, często określenie kategorii obszaru jest bardziej złożone. Stąd też zasadne jest, aby kategorie IUCN zostały uszczegółowione pod kątem specyficznych warunków w kraju (IUCN zachęca do uwzględnienia specyficznych uwarunkowań krajowego systemu ochrony przyrody). Opracowana metoda będzie podstawą do wstępnej kategoryzacja obszarów chronionych. Prace te obejmą 23 parki narodowe i 125 parków krajobrazowych i będą realizowane we współpracy z przedstawicielami organów zarządzających obszarami chronionymi – dyrekcji parków.
Prace zakończą się opracowaniem raportu, który będzie przedstawiał wyniki prac – kategoryzację obszarów, stosowne statystyki, a także wnioski z przeprowadzonych analiz jako rekomendacje dla ewentualnej pełnej kategoryzacji obszarów chronionych na podstawie stanu faktycznego, zgodnie z Wytycznymi IUCN.

Projekt finansowany jest ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.
Całkowity koszt projektu to 215 000,00 zł.

wrzesień 2022 – lipiec 2024

malgorzata.hajto@ios.edu.pl