22 maja obchodzimy Międzynarodowy Dzień Różnorodności Biologicznej, ustanowiony przez Zgromadzenie Ogólne ONZ w 2000 roku, aby upamiętnić przyjęcie Konwencji o Różnorodności Biologicznej w 1992 roku. Tegoroczne hasło brzmi: „Harmonia z naturą i zrównoważony rozwój” (ang. Harmony with Nature and Sustainable Development)[1] i podkreśla nierozerwalny związek między ochroną różnorodności biologicznej a realizacją Celów Zrównoważonego Rozwoju ONZ.
Różnorodność biologiczna to nie tylko bogactwo gatunków roślin i zwierząt, ale także różnorodność genetyczna i ekosystemowa, które są fundamentem życia na Ziemi. Utrata jej zagraża bezpieczeństwu żywnościowemu, zdrowiu publicznemu i stabilności klimatu.
Zostało zaledwie 5 lat do ociągnięcia celów, które społeczność międzynarodowa wyznaczała przyjmując Agendę 2030 i Globalne Ramy Różnorodności Biologicznej (Kunming-Montreal Global Biodiversity Framework). W 2025 roku stoimy przed wyzwaniem, które musi być pilnie podjęte: zatrzymać i odwrócić proces utraty różnorodności biologicznej[2]. Osiągnięcie tego celu wymaga współpracy rządów, organizacji pozarządowych, sektora prywatnego oraz każdego z nas. Doskonałą okazją do tej współpracy na forum UE są krajowe plany odbudowy zasobów przyrodniczych, którego projekt dla Polski na zlecenie MKiŚ przygotowuje Instytut Ochrony Środowiska – Państwowy Instytut Badawczy (IOŚ-PIB).
IOŚ-PIB zachęca do aktywnego uczestnictwa w działaniach na rzecz ochrony przyrody. Każdy z nas może przyczynić się do zachowania różnorodności biologicznej poprzez świadome wybory konsumenckie, wspieranie lokalnych inicjatyw ekologicznych czy edukację ekologiczną.
– Wsparcie dla różnorodności biologicznej nie musi ograniczać się do dużych projektów ochrony przyrody. Każdy z nas może przyczynić się do ochrony lokalnych ekosystemów. Tworzenie przyjaznych dla owadów łąk kwietnych, ograniczenie stosowania pestycydów również w prywatnych ogrodach, czy ograniczenie koszenia trawy to proste działania, które mają realny wpływ na populacje wielu ważnych dla funkcjonowania lokalnego ekosystemu gatunków – skomentowała Małgorzata Hajto z Zakładu Ocen Środowiskowych, Ochrony Przyrody i Krajobrazu w IOŚ-PIB.
Ekspertka IOŚ-PIB podkreśla również znaczenie różnorodnych upraw w kontekście zapylaczy, wskazując, że zróżnicowane gatunkowo pola i ogrody sprzyjają zachowaniu stabilnych populacji owadów, a w konsekwencji innych gatunków zwierząt, dla których stanowią pożywienie.
– Stosowanie monokultur rolniczych, czyli upraw jednego gatunku roślin na dużych powierzchniach, znacząco obniża różnorodność biologiczną, eliminując naturalne siedliska wielu gatunków owadów, ptaków i drobnych ssaków. Warto pamiętać, że zapylaczami nie są jedynie pszczoły miodne; równie ważną rolę pełnią trzmiele, motyle, muchówki czy chrząszcze. Im większa różnorodność gatunków roślin, tym dłużej trwa sezon żywieniowy dla tych owadów, co zwiększa ich szanse na przetrwanie i efektywne zapylanie – dodała ekspertka.
Obchody Międzynarodowego Dnia Różnorodności Biologicznej to doskonała okazja, by przypomnieć sobie, że jesteśmy integralną częścią przyrody i że nasze działania mają bezpośredni wpływ na jej stan. Dążenie do harmonii z naturą to nie tylko obowiązek, ale i szansa na lepszą przyszłość dla nas wszystkich.
Więcej informacji na temat obchodów oraz materiałów edukacyjnych można znaleźć na oficjalnej stronie Konwencji o Różnorodności Biologicznej: https://www.cbd.int/biodiversity-day.
[1] https://www.cbd.int/doc/notifications/2025/ntf-2025-030-idb-en.pdf
[2] Tamże