„Nie marnujmy żywności nie tylko od święta” – pod takim hasłem 29 marca odbyła się konferencja prasowa w Ministerstwie Środowiska z udziałem: wiceministra środowiska Sławomira Mazurka, dyrektora Instytutu Ochrony Środowiska – Państwowego Instytutu Badawczego Krystiana Szczepańskiego, oraz Marka Borowskiego – prezesa Zarządu Federacji Polskich Banków Żywności.
Wydarzenie było poświęcone prezentacji projektu „Opracowanie systemu monitorowania marnowanej żywności i efektywnego programu racjonalizacji strat i ograniczania marnotrawstwa żywności” (PROM) wskazanego do dofinansowania w ramach programu GOSPOSTRATEG.
W Unii Europejskiej marnuje się rocznie średnio 88 mln ton żywności, czyli średnio 173 kg na mieszkańca. Ilość ta stanowi ekwiwalent 20% całej produkcji żywności w Unii Europejskiej. Straty sięgają 143 mld euro rocznie. Gospodarstwa domowe odpowiadają za niemal 47 mln ton wyrzucanego jedzenia, o wartości ok. 98 mld euro rocznie. Mimo iż w Polsce od 2009 roku w dialogu publicznym podejmowana jest tematyka marnotrawstwa żywności, to jednak od 2006 roku nie są zbierane i monitorowane dane dotyczące skali, przyczyn i rodzaju marnowanej żywności. Dane z 2006 roku opublikowane w raporcie Komisji Europejskiej, wskazują, że w Polsce marnuje się blisko 9 mln ton żywności. Produkcja odpowiedzialna jest za marnowanie około 6,6 mln ton odpadów żywnościowych, gospodarstwa domowe za 2 mln ton, natomiast inne źródła za 0,35 mln ton.
„Przy takiej skali zjawiska, pilną potrzebą jest opracowanie metodologii badania, dostarczenie narzędzi badawczych oraz wskazanie instytucji odpowiedzialnych za monitoring, raportowanie i ocenę działań wspierających ograniczanie marnotrawstwa. W chwili obecnej w Polsce brak jest regulacji w zakresie przeciwdziałania marnowaniu żywności” – mówi Krystian Szczepański, dyrektor IOŚ-PIB.
Marnowanie i straty żywności wpływają negatywnie na zrównoważony system żywnościowy w trzech wymiarach: ekonomicznym, społecznym i środowiskowym a ich ograniczenie przyniesie wymierne korzyści każdemu z tych obszarów.
„Korzyści środowiskowe związane są z ograniczaniem ilości odpadów żywności oraz ich negatywnego wpływu na środowisko naturalne. Produkcja i utylizacja odpadów spożywczych UE odpowiada za emisję 170 mln ton CO2 i wymaga zużycia 26 mln ton zasobów. Koszty związane z takim poziomem marnotrawienia żywności szacuje się na około 143 mld EUR” – podkreśla dyrektor Szczepański.
Jednym z narzędzi, które mogłoby pomóc i doprowadzić do ograniczenia strat i marnotrawstwa żywności jest opracowanie procedur pozwalających na racjonalne wykorzystanie żywności na cele społeczne, w ramach obowiązujących zasad prawnych dotyczących zachowania bezpieczeństwa zdrowotnego żywności. To są przesłanki stanowiące podstawę do podjęcia badań nad rozwiązaniem będącym przedmiotem projektu „PROM”.
Celem projektu PROM jest wzmocnienie instytucji publicznych w zakresie zarządzania polityką publiczną dotyczącą ograniczania strat i marnotrawstwa żywności, jak również opracowanie planu przeciwdziałania stratom i marnotrawstwu żywności. Konsorcjum proponuje kompleksowe i odpowiedzialne podejście do wzmacniania instytucji kształtujących politykę publiczną w obszarze ograniczania marnotrawstwa i strat żywności tzn. opracowanie zbioru dobrych praktyk, rozwiązań prawnych oraz określenie kierunków rozwoju, które w całości będzie można określić narodowym planem ograniczania strat i marnotrawstwa żywności. W skład konsorcjum wchodzi 5 instytucji, które mają doświadczenie i potrzebne zaplecze naukowowo-wdrożeniowe do realizacji zaplanowanych działań:
Federacja Polskich Banków Żywności (lider),
Instytut Ochrony Środowiska – PIB (jednostka naukowa),
Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie (jednostka naukowa),
Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa,
Polskie Towarzystwo Technologów Żywności.
W ramach powołanego konsorcjum będą prowadzone prace na rzecz wzmocnienia instytucji publicznych poprzez dostarczenie wiarygodnych danych, utworzenie systemu monitoringu, który pozwoli trafnie ocenić skalę zjawiska oraz proponować adekwatne rozwiązania, w tym stosowane regulacje prawne. Prowadzona kampania społeczna będzie zachęcała decydentów oraz obywateli do proaktywnej postawy względem problemu marnowania żywności. Wynikiem projektu będą również działania wdrożeniowe w formie rozwiązań informatycznych oraz procedur przyczyniających się do zwiększenia partycypacji społecznej branży spożywczej i lokalnych społeczności.
Okres Świąteczny to czas, kiedy najwięcej żywności się marnuje, głównie przez zbyt duże zakupy, przygotowanie zbyt dużej ilości potraw oraz zakupy większe niż potrzeby. Podsumowaniem konferencji był więc apel aby uniknąć wyrzucania jedzenia, aby zacząć o tym myśleć już na etapie planowania i trzymać się zasad „4P” które obejmują: planowanie zakupów, przetwarzanie produktów, podzielenie się żywnością i posegregowanie czyli oddzielanie bioodpadów od innych.
