Od 14 sierpnia do 3 września 2025 roku mieszkańcy województwa śląskiego mogą wziąć udział w konsultacjach społecznych projektu „Regionalnego Planu Adaptacji do zmian klimatu dla Województwa Śląskiego” (RPA) – pierwszego opracowania tego typu na poziomie regionalnym w Polsce. Dokument wyznacza kierunki działań, które mają pomóc regionowi radzić sobie ze skutkami zmian klimatu. Jak podkreślają przedstawiciele Urzędu Marszałkowskiego Województwa Śląskiego, jego powodzenie zależy od aktywnego udziału społeczności lokalnych – zarówno na etapie zgłaszania uwag, jak i późniejszego wdrażania zaplanowanych rozwiązań.
Celem Planu jest przygotowanie województwa i samorządów lokalnych oraz społeczności regionu do podejmowania skutecznych działań adaptacyjnych, zmniejszenia podatności województwa na zmiany klimatu oraz zwiększenia jego potencjału do radzenia sobie z ich skutkami. Dokument wpisuje się w założenia „Strategii Rozwoju Województwa Śląskiego – Śląskie 2030. Zielone Śląskie”, uzupełniając politykę rozwoju regionu o kluczowe kwestie związane ze zmianami klimatu i adaptacją do nich.
W procesie tworzenia dokumentu kluczowe znaczenie miał aktywny udział społeczeństwa. Dlatego w ramach promocji konsultacji społecznych zorganizowano m.in. spotkania w Krzepicach i Czechowicach-Dziedzicach, których celem było zachęcenie mieszkańców do włączenia się w dialog przy tworzeniu finalnej wersji dokumentu. Podczas spotkania w Krzepicach, szczególnie podkreślano, jak ważne jest, aby lokalne społeczności brały udział w procesach decyzyjnych dotyczących klimatu. Burmistrz Krzepic zaznaczył, że skuteczna adaptacja wymaga nie tylko odgórnych strategii, ale przede wszystkim zaangażowania mieszkańców – zarówno na etapie konsultacji, jak i późniejszej realizacji projektów w terenie.
– Od startu projektu „Śląskie. Przywracamy błękit” w 2022 r. zrealizowaliśmy dziesiątki inicjatyw. Dzięki aktywnemu udziałowi mieszkańców w programie „Czyste Powietrze” udało się pozyskać dotacje o łącznej wartości ponad 18 mln zł, co przełożyło się na wymianę źródeł ciepła, termomodernizacje i inwestycje w OZE. Powstały innowacyjne formy edukacji, takie jak gry terenowe, konkursy oraz pikniki ekologiczne EKOSFERA w niemal każdym sołectwie. Trwają również prace nad utworzeniem Leśnego Parku Gminnego – inwestycji, której koncepcja powstaje przy szerokim udziale mieszkańców. Jestem przekonany, że sukces tych inicjatyw to bezpośredni efekt zaangażowania lokalnej społeczności oraz współpracy wielu podmiotów. Cieszy mnie, że Regionalny Plan Adaptacji tworzony jest przy współudziale wszystkich interesariuszy, w tym mieszkańców województwa śląskiego, co gwarantuje, że będzie on odpowiadał realnym potrzebom i wyzwaniom naszego regionu – powiedział Mateusz Kluba, Burmistrz Krzepic.
W toku prac nad RPA zwracano uwagę zarówno na znaczenie aktywnego włączania społeczności lokalnych w procesy decyzyjne dotyczące klimatu, a także wielowymiarowego charakteru samych działań.
– Zmiany klimatu wymagają kompleksowego podejścia – zarówno działań twardych – infrastrukturalnych, jak i miękkich – edukacyjnych i społecznych. Samorząd Województwa Śląskiego podejmując działania w obszarze ochrony środowiska skupia się na wieloaspektowym charakterze tych projektów. Taki też jest Regionalny Plan Adaptacji do zmian klimatu, który pełni rolę wspierającą działania adaptacyjne podejmowane przez samorządy lokalne, a Samorząd Województwa może koordynować te działania, co całościowo daje największą szansę na budowanie regionu odpornego i przyjaznego do życia. To plan tworzony wspólnie – przez samorząd województwa, lokalne gminy, instytucje i mieszkańców. Już sama Diagnoza RPA pokazała, ze nasze województwo nie jest jednolite pod względem wrażliwości na zmiany klimatu, każdy subregion ma swoją specyfikę. Czechowice-Dziedzice to miasto, które zawczasu zaplanowało i zrealizowało inwestycje w błękitno-zieloną infrastrukturę, niwelujące skutki choćby gwałtownych opadów – szczególnie dotkliwych w południowej części regionu –zauważył Jacek Jarco, Przewodniczący Sejmiku Województwa Śląskiego.
Jak powstawał RPA?
Projekt RPA powstał w wyniku współpracy Samorządu Województwa Śląskiego z Instytutem Ochrony Środowiska – Państwowym Instytutem Badawczym (IOŚ-PIB), a także z licznymi samorządami lokalnymi, organizacjami i mieszkańcami regionu. W tym Czechowic-Dziedzic.
– W Czechowicach-Dziedzicach od kilku lat konsekwentnie realizujemy szereg działań inwestycyjnych oraz edukacyjnych z zakresu błękitno-zielonej infrastruktury. To kompleksowe podejście łączy adaptację do zmian klimatu z mitygacją ich skutków i odpowiada na realne problemy, z jakimi mierzy się nasza gmina. Budujemy zbiorniki retencyjne, tworzymy ogrody deszczowe, sadzimy nowe drzewa i rozwijamy tereny zielone. Rozpoczęliśmy także nowe projekty związane z odbetonowaniem przestrzeni miejskiej, aby przywracać jej naturalny charakter i lepiej chronić mieszkańców przed skutkami upałów. Woda jest dobrem wspólnym, które musimy chronić – dlatego naszym priorytetem jest jej zatrzymywanie i retencjonowanie. Dzięki temu zwiększamy odporność miasta na susze, intensywne opady i fale upałów, a jednocześnie tworzymy przestrzeń bardziej zieloną, przyjazną dla mieszkańców – podkreślił dr Marian Błachut, Burmistrz Czechowic-Dziedzic.
Przykłady takie jak ten pokazują, jak cenne jest wykorzystanie doświadczeń lokalnych samorządów i mieszkańców przy tworzeniu strategii o charakterze regionalnym. To właśnie różnorodność działań podejmowanych w poszczególnych gminach stanowi fundament dla wspólnego dokumentu, który ma skutecznie wspierać adaptację całego województwa.
– Wypracowanie Regionalnego Planu Adaptacji w oparciu o konsultacje społeczne jest dla nas niezwykle ważne. Chcemy, by ten dokument był wspólnym projektem – opartym na doświadczeniu samorządów, głosach mieszkańców i wiedzy eksperckiej. Tylko wtedy może stać się realnym narzędziem, które odpowiada na potrzeby regionu i skutecznie chroni jego społeczności przed skutkami zmian klimatu. To szczególnie ważne w tak zróżnicowanym województwie jak nasze, gdzie każde miasto i gmina mierzą się z innymi wyzwaniami – podsumował Grzegorz Boski, Wicemarszałek Województwa Śląskiego.
W dokumencie wskazano trzy główne priorytety adaptacyjne regionu: zapewnienie bezpieczeństwa, rozwój błękitno-zielonej infrastruktury oraz budowanie świadomości klimatycznej i współpracy międzysektorowej. Wyznaczono też konkretne cele strategiczne, operacyjne i 37 kierunków działań, które mają pomóc w zwiększeniu odporności regionu na skutki takich zjawisk jak fale upałów, intensywne opady, susze, powodzie czy gwałtowne zmiany sezonowe.
– W 2035 roku województwo śląskie ma być regionem dobrze przygotowanym na zmiany klimatu – bezpiecznym, przyjaznym do życia, świadomym, odpornym i współpracującym. Ten plan to krok w stronę osiągnięcia tej wizji –zauważyła dr Agnieszka Kuśmierz z IOŚ-PIB, kierownik zespołu opracowującego dokument.
RPA podkreśla, że adaptacja do zmian klimatu to nie tylko obowiązek władz, ale też szansa dla społeczności i lokalnej gospodarki. Przewidziane działania pozwolą m.in. na poprawę jakości życia mieszkańców, rozwój gospodarki niskoemisyjnej, lepsze zarządzanie zasobami wodnymi i energetycznymi oraz ochronę ekosystemów.
Gdzie znaleźć dokument i jak zgłaszać uwagi?
Z treścią projektu Regionalnego Planu Adaptacji do zmian klimatu dla Województwa Śląskiego można się zapoznać w Biuletynie Informacji Publicznej oraz w zakładce Konsultacje społeczne (https://bip.slaskie.pl/sprawy_w_urzedzie/konsultacje/informacja-o-konsultacjach-spolecznych-projektu-dokumentu-pn-regionalny-plan-adaptacji-do-zmian-klimatu-dla-wojewodztwa-slaskiego-wraz-z-prognoza-oddzialywania-na-srodowisko.html). Uwagi i propozycje działań adaptacyjnych należy zgłaszać wyłącznie na Formularzu uwag:
– w formie pisemnej – na adres: Departament Projektów Regionalnych, Urząd Marszałkowski Województwa Śląskiego, ul. Ligonia 46, 40-037 Katowice lub w Kancelarii Ogólnej Urzędu Marszałkowskiego Województwa Śląskiego (w godzinach pracy Urzędu);
– za pośrednictwem poczty elektronicznej na adres: klimat@slaskie.pl;
– za pośrednictwem Elektronicznej Platformy Usług Administracji Publicznej ePUAP lub za pośrednictwem platformy e-Doręczenia;
– ustnie – w Departamencie Projektów Regionalnych Urzędu Marszałkowskiego Województwa Śląskiego, al. Korfantego 83, 40-161 Katowice pok. 101 (w godzinach pracy Urzędu).
Dlaczego warto wziąć udział?
Konsultacje społeczne projektu Regionalnego Planu Adaptacji do zmian klimatu to realna szansa na wpływ na kształt dokumentu, który będzie miał bezpośrednie przełożenie na codzienne życie mieszkańców regionu. Plan dotyczy tak istotnych kwestii jak bezpieczeństwo w czasie ekstremalnych zjawisk pogodowych, dostęp do wody, rozwój zielonej infrastruktury w miastach, zdrowie publiczne czy odporność lokalnej gospodarki. Zgłoszone uwagi i opinie pomogą lepiej dopasować działania do lokalnych potrzeb – zarówno w dużych aglomeracjach, jak i w mniejszych miejscowościach. Udział w konsultacjach to możliwość współtworzenia rozwiązań, które będą wdrażane w najbliższych latach – w miejscu, w którym mieszkamy, pracujemy i żyjemy. Zachęcamy do aktywnego udziału!