Europejska Agencja Kosmiczna (ESA) pokazała właśnie pierwsze dane z nowego satelity Copernicus Sentinel-4. To pierwsza w historii europejska misja, która będzie co godzinę monitorować jakość powietrza nad Europą z orbity geostacjonarnej, czyli z odległości aż 36 000 kilometrów od Ziemi. Pozyskane dane będą służyć szerokiemu gronu naukowców, w tym ekspertom z Polski, z Instytutu Ochrony Środowiska – Państwowego Instytutu Badawczego.
Mimo że to dopiero początek działania satelity, już pierwsze obrazy wyglądają imponująco. Widać na nich stężenia takich gazów, jak dwutlenek azotu (NO₂), dwutlenek siarki (SO₂) i ozon – substancje, które mają ogromny wpływ na zdrowie ludzi i klimat.
Kosmiczny strażnik jakości powietrza
Sentinel-4 został wyniesiony na orbitę w lipcu 2025 roku. Jest częścią europejskiego programu Copernicus, który dostarcza dane o stanie naszej planety. Urządzenie działa w połączeniu z nowym satelitą meteorologicznym Meteosat Third Generation Sounder – dzięki temu z jednej orbity można jednocześnie badać pogodę i jakość powietrza.
W odróżnieniu od innych satelitów, które krążą wokół Ziemi w orbicie polarnej na niższej wysokości, Sentinel-4 „stoi w miejscu” – cały czas obserwuje ten sam obszar: Europę i północną Afrykę. To rozwiązanie sprawia, że dostarcza nowe dane co godzinę, pokazując, jak zanieczyszczenia zmieniają się w czasie niemal na żywo. Jak to działa?
– Satelita badający skład chemiczny atmosfery analizuje charakterystykę promieniowanie pochodzącego od atmosfery. Na tej podstawie naukowcy mogą wykryć obecność różnych gazów na podstawie tzw. sygnatury spektralne. W ten sposób da się określić, gdzie w powietrzu znajduje się np. dwutlenek azotu, siarki czy ozon. Dzięki uchwyceniu cogodzinnych, zmian w rozkładzie kolumny troposferycznej, Sentinel-4 staje się naszym kosmicznym „strażnikiem jakości powietrza” – podkreśla dr inż. Karol Przeździecki z Zakładu Modelowania Atmosfery i Klimatu w IOŚ-PIB, realizującego projekt CAMS NCP i zaangażowanego w Copernicus Atmosphere Monitoring Service.
Pierwsze wyniki
Na jednym z pierwszych obrazów widać wyraźne „gorące punkty” zanieczyszczeń nad północnymi Włochami i wzdłuż wybrzeża Morza Śródziemnego – tam, gdzie występuje najwięcej ruchu drogowego i przemysłu. Inne ujęcie pokazuje chmurę dwutlenku siarki unoszącą się z wulkanu Etna, a kolejne – rozkład ozonu w atmosferze, zgodny z obserwacjami innych satelitów.
Wyniki te potwierdzają, że Sentinel-4 działa zgodnie z założeniami, a jego instrumenty są precyzyjnie skalibrowane.
– Jesteśmy niezmiernie zadowoleni, widząc te pierwsze wstępne wyniki — dziękuję wszystkim zaangażowanym w misję – powiedział Didier Martin, kierownik projektu Sentinel-4 w ESA.
Dlaczego to takie ważne?
Dwutlenek azotu i siarki to główne zanieczyszczenia powietrza pochodzące z transportu, przemysłu i spalania paliw. Powodują choroby układu oddechowego, wpływają na klimat i przyczyniają się do powstawania smogu. Ozon w niższych warstwach atmosfery również szkodzi zdrowiu – choć wysoko w stratosferze pełni rolę tarczy chroniącej ludzi przed promieniowaniem UV.
Dzięki Sentinel-4 naukowcy i służby środowiskowe będą mogli znacznie dokładniej śledzić zmiany jakości powietrza, przewidywać epizody smogowe i reagować na zagrożenia w czasie rzeczywistym.
Jak podkreślają eksperci, to wielki krok dla europejskiego monitoringu atmosfery i dowód na to, jak współpraca nauki, technologii i polityki środowiskowej może realnie przyczynić się do ochrony naszego zdrowia.
Pełne uruchomienie misji Sentinel-4 planowane jest w najbliższych miesiącach. Dane satelity będą dostępne w ramach Copernicus Atmosphere Monitoring Service, wspierając naukowców, meteorologów i decydentów w całej Europie.
