Od maja 2025 r. żeglarze przeprowadzili już ponad 100 pomiarów przejrzystości wód jezior na Szlaku Wielkich Jezior Mazurskich. Wszystko to w ramach Żeglarskiej Akcji Badania Akwenów – ŻABA, koordynowanej przez węgorzewską Fundację „Żeglarstwo Jest Eko”, przy merytorycznym wsparciu Instytutu Ochrony Środowiska – Państwowego Instytutu Badawczego (IOŚ-PIB).
Na czym polega akcja?
ŻABA trwa od maja do września. Każdy żeglarz, który zgłosi chęć udziału, otrzymuje zestaw pomiarowy:
- krążek Secchiego do badania przejrzystości wody,
- zalaminowaną instrukcję pomiaru,
- minipodręcznik o zrównoważonym żeglarstwie.
Podczas rejsów uczestnicy dokonują pomiarów i przesyłają wyniki do Fundacji. Dane są prezentowane na interaktywnej mapie dostępnej online, a po zakończeniu sezonu trafiają do naukowców – w tym do IOŚ-PIB – do analizy i interpretacji.
Skąd pomysł?
Inicjatywa organizacji pomiarów wyszła od przedstawicieli Fundacji „Żeglarstwo Jest Eko”, którzy skonsultowali swój pomysł z ekspertami ówczesnego Zakładu Ochrony Wód IOŚ-PIB (obecnie Zakład Badań Ekosystemów Wodnych). Wartością dodaną projektu jest prostota i częstotliwość pomiarów przejrzystości wody. Oficjalny monitoring jezior prowadzony w ramach Ramowej Dyrektywy Wodnej obejmuje rocznie tylko kilka akwenów, a wyniki – choć publiczne – bywają trudno dostępne i nie zawsze zrozumiałe. ŻABA wypełnia tę lukę, angażując lokalną społeczność i turystów.
We współpracę z Fundacją zaangażowani są przedstawiciele Zakładu Ochrony Wód IOŚ-PIB. Wspólne działania obejmują m.in.: przygotowanie artykułów o stanie jezior mazurskich, opracowanie treści tablic i ulotek edukacyjnych czy patronaty merytoryczne nad kolejnymi edycjami ŻABY.
Eksperci z IOŚ-PIB na podstawie analizy danych otrzymanych od osób zaangażowanych w badanie, opracują wnioski, które mogą dotyczyć m.in. zmienności przejrzystości wód pomiędzy różnymi jeziorami czy porami sezonu.
– Już pierwsze analizy z 2024 roku wskazują na duże zróżnicowanie przejrzystości pomiędzy jeziorami oraz jej zmienność w trakcie sezonu – co potwierdza znane wcześniej wnioski z badań naukowych. Największą wartością projektu jest jednak aspekt edukacyjny: umożliwia on osobom niezwiązanym zawodowo z hydrologią samodzielne wykonanie pomiarów i zrozumienie, od czego zależy stan wód – komentuje dr hab. Agnieszka Kolada, Kierowniczka Zakładu Badań Ekosystemów Wodnych w IOŚ-PIB.
Kiedy poznamy tegoroczne wyniki?
Sezon pomiarów w ramach ŻABA w 2025 zakończy się we wrześniu, a kompletne wyniki trafią do analizy przez ekspertów IOŚ-PIB jesienią. W październiku Fundacja „Żeglarstwo Jest Eko” planuje organizację konferencji, podczas której zostaną one zaprezentowane.