Centrum Analiz Klimatyczno-Energetycznych (CAKE)/Krajowy Ośrodek Bilansowania i Zarządzania Emisjami (KOBiZE) w IOŚ-PIB po raz kolejny był organizatorem i gospodarzem panelu dyskusyjnego pt. „Nowe wyzwania dla samorządów wynikające z ETS2 – rola KPEiK oraz możliwości wykorzystania środków ze Społecznego Funduszu Klimatycznego (SFK)”, który odbył się 14 października 2025 r. w Poznaniu w ramach piątej edycji Local Trends – Europejskiego Forum Samorządowego.
Planowane na 2027 rok pełne uruchomienie systemu handlu uprawnieniami do emisji dla sektora budynków i transportu drogowego (ETS2) obejmie wszystkie podmioty i osoby korzystające z paliw kopalnych do ogrzewania i transportu. Choć temat ten coraz częściej pojawia się w debacie publicznej, wciąż – poza gronem ekspertów i instytucji zaangażowanych we wdrażanie systemu – poziom wiedzy o ETS2 oraz świadomość jego skutków pozostają niewystarczające. Dlatego tak ważne są działania edukacyjne i komunikacyjne, które wspierają zarówno przygotowania do wejścia w życie systemu, jak i merytoryczną debatę nad jego doskonaleniem.
W panelu moderowanym przez Macieja Cyglera z CAKE/KOBiZE w IOŚ-PIB udział wzięli:
- Katarzyna Zielińska-Heitkötter, Zastępca Dyrektora Departamentu Programów Infrastrukturalnych, Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej
- Marzena Andrzejewska-Wierzbicka, Dyrektor Departamentu Zarządzania Środowiskiem i Klimatu, Urząd Marszałkowski Województwa Wielkopolskiego
- Marcin Jamiołkowski, EMBA, Zastępca Dyrektora Departamentu Środków Zagranicznych, Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej
- Jan Strubiński, Dyrektor ds. Analiz Rynku, Polska Organizacja Przemysłu i Handlu Naftowego (POPiHN)
- Robert Jeszke, Zastępca Dyrektora IOŚ-PIB ds. zarządzania emisjami, Kierownik Krajowego Ośrodka Bilansowania i Zarządzania Emisjami (KOBiZE)
Pani Katarzyna Zielińska-Heitkötter zaprezentowała aktualne informacje o stanie prac nad Planem Społeczno-Klimatycznym (PSK), kluczowym dokumentem umożliwiającym wykorzystanie środków ze Społecznego Funduszu Klimatycznego (SFK). Fundusz ma na celu łagodzenie skutków ETS2 oraz wspieranie transformacji energetycznej podmiotów objętych nowym systemem. Polska, jako największy beneficjent, może otrzymać ponad 11 mld euro w latach 2026–2032 (plus 25% wkładu krajowego). Zgodnie z projektem PSK, który czeka na przyjęcie przez rząd, na działania osłonowe przeznaczone zostanie 37,5% środków, czyli ponad 4,2 mld euro.
Pani Marzena Andrzejewska-Wierzbicka przedstawiła szerokie spektrum działań podejmowanych w Wielkopolsce na rzecz transformacji energetycznej – m.in. efekty projektu LIFE After Coal oraz inicjatywy edukacyjne, takie jak studia podyplomowe dla doradców klimatycznych w gminach, którzy wspierają mieszkańców w korzystaniu z instrumentów polityki klimatycznej.
Pan Marcin Jamiołkowski omówił zasady i mechanizmy finansowania w ramach programów prowadzonych przez NFOŚiGW. Podkreślił znaczenie efektywnego wykorzystania środków, tak aby realnie wspierały transformację i cele środowiskowe. Zwrócił uwagę, że wysoki poziom wykorzystania dostępnych funduszy świadczy o rosnącym zainteresowaniu inwestycjami proklimatycznymi. Doświadczenia zdobyte w realizacji programów, m.in. z Funduszu Modernizacyjnego, mogą posłużyć do efektywnego wdrażania środków związanych z ETS2 i SFK – także w kontekście kontynuacji programów takich jak „Czyste Powietrze”.
Perspektywę sektora paliwowego przedstawił Jan Strubiński (POPiHN), wskazując na działania branży w kierunku dywersyfikacji i transformacji w stronę nisko- i zeroemisyjnych technologii. Zwrócił uwagę na znaczenie stabilności i przewidywalności systemu ETS2 dla planowania inwestycji oraz na konieczność uwzględnienia skutków społecznych, takich jak ryzyko wykluczenia transportowego.
Na zakończenie Robert Jeszke (IOŚ-PIB) przedstawił wyniki analiz zespołu CAKE dotyczących skutków społecznych i ekonomicznych różnych scenariuszy polityki klimatycznej UE, w tym ETS2. Wskazał zarówno na potencjał systemu, jak i jego niedoskonałości, proponując rozwiązania zwiększające jego przewidywalność oraz skuteczność wdrażania – zwłaszcza w kontekście ochrony grup najbardziej wrażliwych.
Mamy nadzieję, że wkład Centrum Analiz Klimatyczno-Energetycznych (CAKE)/Krajowy Ośrodek Bilansowania i Zarządzania Emisjami (KOBiZE) w IOŚ-PIB w debatę o ETS2 przyczyni się do bardziej świadomego postrzegania narzędzi polityki klimatycznej oraz wspierania rozwiązań, które uczynią je bardziej sprawiedliwymi i skutecznymi.
Serdecznie dziękujemy wszystkim panelistom za merytoryczny udział w dyskusji, a organizatorom za zaproszenie i gratulujemy udanego Kongresu Local Trends.
