W dniach 24–25 września 2025 r. w Katowicach, w ramach Kongresu Nowej Mobilności, odbyły się dwa istotne wydarzenia poświęcone wyzwaniom stojącym przed sektorem transportu drogowego w kontekście nowych regulacji unijnych: okrągły stół pt. „Efekty poszerzonego systemu handlu emisjami w Unii Europejskiej (ETS2) w sektorze transportu drogowego w CEE” oraz panel dyskusyjny „Wyzwania i szanse stojące przed sektorem transportu drogowego związane z nową dyrektywą dotyczącą jakości powietrza (AAQD)”.
Gospodarzem obu spotkań był Krajowy Ośrodek Bilansowania i Zarządzania Emisjami (KOBiZE) w Instytucie Ochrony Środowiska – Państwowym Instytucie Badawczym.
ETS2 – nowe wyzwania dla gospodarki i społeczeństwa
Podczas pierwszego dnia dyskusji eksperci debatowali nad skutkami wdrożenia nowego systemu handlu uprawnieniami do emisji (ETS2), który obejmie m.in. sektor transportu drogowego. Wskazywano, że system ten wpłynie nie tylko na gospodarstwa domowe, ale także na wszystkich konsumentów poprzez wzrost cen paliw wynikający z konieczności opłacania emisji powstających przy ich spalaniu.
Krzysztof Bolesta, Sekretarz Stanu w Ministerstwie Klimatu i Środowiska, podkreślił, że choć ETS2 jest przyjętym prawem UE, jego konstrukcja przenosi ciężar odpowiedzialności za emisje na indywidualnych konsumentów, co może prowadzić do wzrostu ubóstwa energetycznego.
Leszek Wiwała, Prezes POPiHN, zwrócił uwagę na kluczową rolę edukacji i komunikacji społecznej przy wdrażaniu ETS2 oraz potrzebę zaangażowania biznesu i nauki w tworzenie tzw. „zielonych scenariuszy” i alternatywnych paliw syntetycznych.
Robert Jeszke, zastępca dyrektora ds. Zarządzania Emisjami w IOŚ-PIB, Kierownik KOBiZE, ocenił, że ETS2 w obecnej formie może być trudny do zaakceptowania społecznie, choć renegocjacja jego zapisów na poziomie europejskim jest zadaniem wymagającym.
Piotr Stępiński, Dyrektor Departamentu Elektromobilności w NFOŚiGW wskazał, że elektryfikacja transportu powinna mieć charakter ewolucyjny, a środki przeznaczane na infrastrukturę ładowania są nadal niewystarczające.
Z kolei Jakub Faryś, Prezes Polskiego Związku Przemysłu Motoryzacyjnego, zauważył, że ETS2 może przyczynić się do rozwoju rynku pojazdów elektrycznych, jednak obecne tempo tego procesu nie gwarantuje realizacji ambitnych celów klimatycznych UE.
Nowa dyrektywa AAQD – czystsze powietrze i nowe obowiązki
Drugi dzień Kongresu poświęcono skutkom wdrożenia Dyrektywy (UE) 2024/2881 w sprawie jakości powietrza (AAQD), która od 2030 roku wprowadzi bardziej rygorystyczne normy jakości powietrza. Panel moderowany przez Karola Szymankiewicza (IOŚ-PIB) skupił się na analizie wyzwań, jakie nowe regulacje stwarzają dla samorządów, sektora transportu i mieszkańców.
Wystąpienia prelegentów podkreślały znaczenie współpracy między administracją, biznesem i społeczeństwem w celu skutecznego wdrożenia dyrektywy.
Agnieszka Bartocha (IOŚ-PIB) omówiła główne wymagania AAQD, a Piotr Łyczko (MKiŚ) wskazał, że nowe przepisy są nie tylko wyzwaniem, ale i szansą na poprawę zdrowia publicznego.
Przedstawiciele samorządów – Maciej Piotrkowski (ZTP Kraków) i Adriana Kamińska-Flak (UM Katowice) – zaprezentowali dotychczasowe działania w swoich miastach oraz plany dotyczące stref czystego transportu.
Blanka Jędrzejewska (GZM) zwróciła uwagę na potrzebę elastycznego podejścia w skali metropolitalnej, natomiast Magdalena Śladowska (UMWM) wskazała na konieczność spójności działań w zakresie planowania przestrzennego.
Anna Paczosa (IOŚ-PIB) omówiła rolę IOŚ-PIB we wsparciu merytorycznym dla administracji publicznej przy wdrażaniu wymogów dyrektywy, a Łukasz Adamkiewicz (Europejskie Centrum Czystego Powietrza) podkreślił znaczenie aspektów zdrowotnych i społecznych nowych regulacji.
Paneliści zgodnie ocenili, że wdrożenie AAQD stanowi ogromne wyzwanie organizacyjne i finansowe, ale jednocześnie otwiera szanse na rozwój zrównoważonego, niskoemisyjnego transportu w Polsce.
Wspólny kierunek – zrównoważony transport i czyste powietrze
Oba wydarzenia pokazały, że transformacja sektora transportu drogowego wymaga kompleksowego podejścia, obejmującego zarówno politykę klimatyczną (ETS2), jak i działania na rzecz poprawy jakości powietrza (AAQD).
Eksperci zgodzili się, że kluczem do sukcesu jest dialog między administracją publiczną, biznesem, nauką i społeczeństwem, a także skuteczna komunikacja i edukacja w zakresie zmian klimatycznych i środowiskowych.
Dziękujemy organizatorom i uczestnikom za merytoryczne debaty – ważne kroki w kierunku czystszego powietrza i bardziej zrównoważonego transportu w Polsce.
