Instytut Ochrony Środowiska – Państwowy Instytut Badawczy powołany został Zarządzeniem Ministra Ochrony Środowiska w dniu 1 kwietnia 1986 roku. W zasadzie było to reaktywowanie działalności Instytutu, który utworzono w 1973 roku, a w następnym roku wraz z trzema innymi instytutami: Gospodarki Komunalnej, Urbanistyki i Architektury oraz Gospodarki Mieszkaniowej włączono do nowotworzonego Instytutu Kształtowania Środowiska. Jednocześnie z reaktywowaniem Instytutu Ochrony Środowiska Instytut Kształtowania Środowiska zakończył swoją działalność. Przedmiot i zakres działania Instytutu określa jego statut, który został zatwierdzony przez Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa dnia 26 stycznia 1995 r. W roku 2010 otrzymał status Państwowego Instytutu Badawczego. Podstawowym przedmiotem działania Instytutu jest opracowywanie naukowych i technicznych podstaw ochrony środowiska oraz polityki państwa w tym zakresie. Instytut Ochrony Środowiska jest instytutem resortowym, nadzorowanym przez Ministerstwo Środowiska. Opracowywanie podstaw polityki ekologicznej państwa w skali krajowej i międzynarodowej wyróżnia IOŚ spośród innych jednostek badawczo-rozwojowych zajmujących się zagadnieniami ochrony środowiska. Ważnym przedmiotem działania IOŚ są kompleksowe badania środowiska, integrujące badania prowadzone w większości pól badawczych.
