„Zdrowa planeta, zdrowi ludzie” – tym hasłem ONZ w swoim najnowszym raporcie wzywa do zintensyfikowania działań na rzecz polepszenia stanu środowiska naturalnego na świecie
W marcu został opublikowany 6 raport GEO (Global Environment Outlook), przedstawiający szczegółowe informacje na temat stanu środowiska naturalnego. Raport przygotowany został z inicjatywy Programu Narodów Zjednoczonych ds. Środowiska (ang. United Nations Environment Programme, UNEP) i opublikowany podczas szczytu ONZ ds. środowiska w Nairobi (Kenia), gdzie politycy z całego świata spotkali się, aby rozmawiać o krytycznych kwestiach związanych z koniecznością dążenia do zrealizowania Celów Zrównoważonego Rozwoju (ang. Sustainable Development Goals, SDGs) oraz innych porozumień międzynarodowych.
Hasło przewodnie raportu to „Zdrowa planeta, zdrowi ludzie” („Healthy planet, healthy people”), a sam raport został przygotowany w wyniku szerokich konsultacji i współpracy 250 osób z ponad 70 państw: naukowców, ekspertów i polityków[1]. Głównym jego celem jest pokazanie, że stan środowiska przyrodniczego ma ogromny wpływ na zdrowie ludzi na całym świecie i podkreślenie, że bez podjęcia konkretnych działań doprowadzi do znaczących negatywnych skutków, w tym milionów przedwczesnych zgonów. Oszacowano, iż w 2015 roku zanieczyszczenie środowiska odpowiadało za 9 milionów przedwczesnych zgonów[2], z czego powodem 6,4 mln było zanieczyszczenia powietrza[3].
Jako główne zagrożenia wymienione zostały w raporcie zmiany klimatyczne, zanieczyszczenie powietrza, degradacja gleby, zanik bioróżnorodności, urbanizacja oraz marnotrawstwo żywności i zasobów naturalnych. Jednocześnie zwrócono uwagę na fakt, że aktualne problemy środowiskowe są ze sobą nierozerwalnie powiązane i nie można na nie patrzeć w sposób selektywny. W związku z tym, aby podejmowane działania były bardziej skuteczne, rozwiązania powinny dotyczyć całych systemów, a nie pojedynczych problemów.
W raporcie wyraźnie podkreślono, że aby zrealizować Cele Zrównoważonego Rozwoju oraz osiągnąć uzgodnione na szczeblu międzynarodowym inne cele środowiskowe, konieczne są zmiany w dotychczasowym, przestarzałym podejściu. Transformacja powinna obejmować całe systemy i struktury społeczne, wartości i normy kulturowe, a także sektory działalności gospodarczej, w tym przemysł, rolnictwo, budownictwo, transport i energetykę. Zdaniem autorów raportu normą powinny stać się odnawialne źródła energii oraz energooszczędne, zielone budynki i niskoemisyjny transport.
Zważywszy na postępujący wzrost liczby ludności (do ok. 9 – 10 miliardów ludzi w 2050 r.) zwrócono uwagę na problem marnotrawienia żywności i zalecono wprowadzenie diet o mniejszym zapotrzebowaniu na mięso. Produkcja i konsumpcja produktów pochodzenia zwierzęcego ma negatywny wpływ na stan środowiska naturalnego, m.in. powodowanych przez człowieka zmian klimatycznych, erozji gleby, zanieczyszczenia wód i spadku bioróżnorodności.
W raporcie zwrócono również uwagę na wzrastającą liczbę ludności w miastach, przy czym według prognoz ok. 90% urbanizacja nastąpi w krajach rozwijających się (low-income countries[4]), co spowoduje, że aglomeracje miejskie będą bardziej narażone na negatywne zjawiska: niekontrolowaną rozbudowę miast, rosnącą liczbę mieszkańców slumsów, większe zanieczyszczenie powietrza, niewystarczający poziom podstawowych usług i infrastruktury. Aby obszary miejskie były bezpieczne, stabilne i zrównoważone konieczna jest poprawa zarządzania i lepsze planowanie przestrzenne.
W odniesieniu do problemów z odpadami morskimi podkreślono, że obecnie nie ma globalnego porozumienia w tej sprawie. Jednak raport wzywa do podjęcia pilnych działań mających na celu ograniczenie przepływu milionów ton plastiku w morzach i oceanach.
Jak ostrzegają eksperci ONZ, „zapewnienie godnego życia i dobrobytu prawie 10 miliardom ludzi do 2050 r., bez narażania na szwank limitów ekologicznych naszej planety, będzie jednym z najtrudniejszych wyzwań i obowiązków, przed jakimi ludzkość kiedykolwiek stanęła”, ale „mamy niezbędne wytyczne i naukę, która je tworzy. Jedynym brakującym składnikiem sukcesu jest nasze wspólne postanowienie” – dodają.
Więcej informacji: Global Environment Outlook 6
 | Dr. inż. K. Szczepański – „Szósty raport GEO jest niezwykle cennym dokumentem, potwierdzającym konieczność i słuszność działań podejmowanych na rzecz ochrony środowiska. Pokazuje jak ważne i niezbędne są zmiany naszego stylu życia oraz sposobu myślenia, a także podejmowanie działań nie tylko na poziomie globalnym, ale przede wszystkim regionalnym i lokalnym. Treść raportu wzmacnia również moje przekonanie o celowości i zasadności działań podejmowanych przez IOŚ-PIB, skierowanych m.in. na adaptację do zmian klimatu, przeciwdziałanie zanieczyszczeniom powietrza i marnotrawieniu żywności, a także realizację polityki klimatycznej.” |